De binnenstad van Den Haag is twee schitterende woontorens rijker. Provast ontwikkelde in het centrum van Den Haag twee woontorens, waarin zich maar liefst 655 huurappartementen bevinden, waarvan 20% onder de noemer sociale huurwoning valt. In de plinten van de woontorens bevinden zich commerciële ruimtes, tevens is er een ondergrondse parkeergarage gebouwd. Het project draagt de naam ‘Grotius’ en mag in veel opzichten bijzonder genoemd worden. Met de oplevering van de tweede woontoren zit er een complexe klus op voor bouwbedrijven J.P. Van Eesteren en BESIX, die samen een bouwcombinatie vormden. We zijn in gesprek met Marco Peppel, directievoorzitter van J.P. van Eesteren en Nic De Roeck, algemeen directeur bij BESIX Nederland, over de innovatieve oplossingen en werkwijze die het project mogelijk hebben gemaakt.
Hoe de perfecte match tot stand kwam
Op de vraag hoe de samenwerking tussen J.P. van Eesteren en BESIX op dit project tot stand is gekomen, antwoordt Peppel: “We hebben een lange relatie met Provast, al vanaf de bouw van de Markthal in Rotterdam. Ook de Amstel Tower en 2Amsterdam hebben we voor hen gebouwd. Het ontwerp voor Grotius I en II komt van de hand van Winy Maas van architectenbureau MVRDV. Maas heeft ook de Markthal ontworpen. De detaillering van het ontwerp voor Grotius, in combinatie met de uitdagingen die de locatie met zich meebracht, maakte dat de totale scoop groot was. Met onze connecties in de regio en die van Provast wisten we dat we belangrijke zaken geregeld kregen. De zoektocht naar de juiste partner om ons te assisteren bij technische vraagstukken bracht ons bij BESIX. We zochten een partner die echt waarde kon toevoegen. Door de ervaring die BESIX internationaal heeft in hoogbouw, bleken zij de perfecte kandidaat te zijn. Met een eigen ‘engineering department’ in Brussel om op terug te vallen kon werkelijk elke technische uitdaging het hoofd geboden worden. Hun sterke netwerk van onderaannemers, in combinatie met onze relatie met Provast, MDVDR en partners met goede lokale kennis, zorgde voor een solide basis.”De Roeck voegt toe: “BESIX moet het hebben van haar intelligentie. Wij zien onszelf graag als ‘de stille vriend’ van elk complex project. Toen J.P. van Eesteren ons benaderde waren we aangenaam verrast. Voor ons is het een eer om zo’n complexe puzzel op te lossen. Al snel werd duidelijk op hoeveel vlakken onze bedrijven elkaar aanvulden. BESIX staat in dit verhaal aan de basis van het ontwerpproces, de toegepaste bouwmethodieken en techniek, J.P. van Eesteren is de uitvoerende macht met de capaciteit om ogenschijnlijk onmogelijke taken uit te voeren. Wij keken in het hele proces vooruit en terug, om het budget te bewaken. Het was een continu proces van bijschakelen. Beide partijen hebben de integraliteit opgezocht in de bouwcombinatie. Met de juiste personen telkens op de juiste plek waren we in staat om bergen te verzetten. Mensen dienen op een project net zo mee te bewegen als het technische proces en het bouwproces. Zo versterk je elkaar.”
De uitdagingen omgezet in daden
Gesproken over de uitdagingen: Grotius I en II zijn gebouwd in een super binnenstedelijk gebied, pal naast de Koninklijke Bibliotheek, de tijdelijke huisvesting van de Tweede Kamer, het Openbaar Ministerie (Parket-Generaal), het gerecht College van Beroep voor het bedrijfsleven en de Utrechtsebaan, een vitale verkeersader voor de stad Den Haag en omgeving. Peppel: “We moesten bouwen op de figuurlijke ‘postzegel’. Zonder bewegingsruimte bouwen, conform de nieuwe landelijke richtlijnen voor het waarborgen van bouwveiligheid. Een enorm ingewikkelde situatie dus.” De Roeck: “De grootste uitdaging was het veilig bouwen van de respectievelijk 100 meter hoge en 120 meter hoge torens. Daarvoor is een speciale klimbekisting ontworpen, op basis van systeembekisting van Peri. Nadat er 550 funderingspalen waren geheid vanaf het maaiveld, zijn in de funderingsconstructie diverse wanden en kolommen aangebracht, evenals het skelet voor het trappen- en lifthuis. Daarna zijn de wanden en vloeren voor de eerste verdieping gemaakt. Vanaf dat punt werd met de door BESIX speciaal voor dit project aangepaste Peri systeembekisting het betonwerk naar boven getrokken. Elke zes (Grotius II) en zeven dagen (Grotius I) werd het betonskelet van een volledige verdieping afgerond, waarna de bekisting hydraulisch omhooggetrokken werd. Zie het als een beweegbare, omheinde tweelaagse steiger om het skelet heen. Wij hebben al meer dan 30 jaar een samenwerkingsverband met Peri en beschikken ook over hun software, waardoor deze ingenieuze oplossing mogelijk werd. Op deze manier werd volledig voldaan aan de nieuwe richtlijnen voor veilig bouwen. De medewerkers die in de klimbekisting werkten hebben genoten van een zeer stabiel en veilig platform om hun werk te kunnen doen.”
Zelfs de stoplichten werden langer op rood gezet
Een andere uitdaging werd gevormd door het benodigde omgevingsmanagement. “In het kader van dubbele zekerheden hebben we de damwanden ingebracht met een dubbele borging op de hijsaansluiting. Natuurlijk moest er materiaal met de kraan getild worden over de belendende gebouwen. Onze omgevingsmanagers zorgden er dan voor dat die gebouwen tijdelijk ontruimd werden, zo is de Koninklijke Bibliotheek ruim 300 keer (deels) ontruimd geweest. Onze hoofduitvoerder had goede ingangen bij de gemeente Den Haag en heeft een paar keer kunnen regelen dat stoplichten op de Utrechtsebaan langer op rood bleven staan, zodat wij snel en efficiënt werkzaamheden konden uitvoeren die anders voor gevaarlijke situaties hadden gezorgd. Ook hebben we moeten aantonen met praktijktesten dat alle valbeveiligingen hun werk deden”, schetst Peppel.De kroon op het werk…
…is ook letterlijk een kroon. De twee torens kennen geen traditionele daklijn, maar zijn door Maas ontworpen met een ‘kroon’. “Zeer spectaculair en in het oog springend, deze afwerking. De kronen herbergen prachtige buitenruimtes met uitzicht op de stad en de zee. Voor de klimbekisting, die bedoeld is voor recht toe recht aan werk, waren de kronen een struikelblok. Daarom is er gekozen voor het bouwen van de kronen middels een combinatie van klimbekisting en traditioneel steigerwerk”, licht De Roeck toe. “Hoofduitvoerder Raymond Wuister van J.P. van Eesteren heeft een speciale constructie bedacht, die liefdevol de bijnaam ‘de koekoek’ kreeg. Een soort huisje dat in het skelet geschoven kon worden om de bovenste laag bereikbaar te maken.”De twee woontorens vormen het startpunt van een totale make-over van het gebied ten oosten van het Centraal Station in Den Haag. “Ze zijn belangrijk voor de stadsentree van Den Haag en kennen dankzij het werk van MVRDV een typische Haagse stijl. De imposante skyline van Den Haag is weer verrijkt”, zegt Peppel tot besluit. Beide heren zijn het over één ding roerend eens: iedereen die aan Grotius heeft meegewerkt, mag trots zijn. Een uniek project dat dankzij innovatieve oplossingen, intensief rekenwerk, slimme werkwijzen en een enorme drive als voorbeeld gezien kan worden voor toekomstige projecten met een dergelijke complexiteit.
